...για το Νέο Λύκειο

       Αγωνιστική Παρέμβαση – Αλληλεγγύη – Συνεργαζόμενοι Β΄ ΕΛΜΕ

Να αποσυρθεί τώρα το σχέδιο για το Νέο Λύκειο!

   

     Με σημαντική καθυστέρηση αλλά με τυμπανοκρουσίες περί «κατάργησης των φροντιστηρίων» και «ελεύθερης πρόσβασης» ανακοινώθηκε η πρόταση του υπουργείου για το Νέο Λύκειο και το νέο σύστημα πρόσβασης. Διαφοροποιημένο σε σημεία, στον απόηχο της καθολικής κριτικής που δέχθηκε από εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές (που πρόσφατα κινητοποιήθηκαν εναντίον του σχεδίου), διατηρεί, όμως, στο ακέραιο τη φιλοσοφία του και τους αντιεκπαιδευτικούς του στόχους. Αποτελεί δομική αλλαγή του εκπαιδευτικού μοντέλου, καθώς δεν πρόκειται  απλά για μια συνήθη αλλαγή των τελευταίων χρόνων.

        Η πρόταση σηματοδοτεί ένα Λύκειο ακόμα πιο
προσδεδεμένο στην εισαγωγή στην Ανώτατη Εκπαίδευση, πιο ταξικό και απογυμνωμένο από τη γενικότερη μόρφωση, με διπλές εξετάσεις για την Εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Ο μύθος περί αποδέσμευσης του Λυκείου από την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση καταρρέει.

        Μειώνει τις τάξεις του Λυκείου, ακυρώνοντας παιδαγωγικά τη Γ΄ Λυκείου και υποβαθμίζοντάς την σε φροντιστήριο - προπαρασκευαστική τάξη για την εισαγωγή στα ΑΕΙ.       

       Αντιτίθεται  τόσο στις θέσεις του κλάδου όσο και τις προεκλογικές δεσμεύσεις του κυβερνώντος κόμματος.

        Προχωρά σταδιακά, όπως  φαίνεται (ύστερα και από τις αντιδράσεις που προκάλεσε το συνολικό σχέδιο αναδιάρθρωσης του Λυκείου), στην υλοποίηση των κατευθύνσεων της ΕΕ και του ΟΟΣΑ που έχουν αποτυπωθεί στο πόρισμα Λιάκου και στις μελέτες του ΣΕB και του ΙΟΒΕ.

  

 Από την ανάγνωση του σχεδίου προκύπτουν τα εξής:

        Διάσπαση των μαθητών σε τρεις κατηγορίες, γεγονός που διευρύνει τις μορφωτικές και κοινωνικές ανισότητες.

    Οι ταξικές ανισότητες οξύνονται σε ακόμη μικρότερη ηλικία. Από την αρχή της Γ΄ λυκείου, μέσω των μηχανογραφικών θα γίνεται ταξική ταξινόμηση των μαθητών σε τρεις κατηγορίες.    Σε αυτούς που αποδέχονται την «ανεπάρκειά» τους, σε αυτούς που θα προορίζονται για τα τμήματα χαμηλής ζήτησης και σε αυτούς που θα δίνουν Πανελλαδικές για τα τμήματα υψηλής ζήτησης. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν όσοι δεν συμπληρώσουν το πρώτο μηχανογραφικό των 10 επιλογών τον Οκτώβριο της Γ΄ Λυκείου, μετά το πέρας της προθεσμίας για αλλαγή Ομάδας Προσανατολισμού. Στη δεύτερη κατηγορία θα βρεθούν όσοι από τις 10 αρχικές επιλογές τους, θα επιλέξουν οριστικά τον Φεβρουάριο ένα μόνο τμήμα χαμηλής ζήτησης και θα μπορούν να εισαχθούν σε αυτό, αν πάρουν απολυτήριο. Οι μαθητές της τρίτης κατηγορίας θα δηλώνουν σχολές όπως σήμερα, αλλά ο βαθμός εισαγωγής τους θα διαμορφώνεται από τους βαθμούς των Πανελλαδικών στα τέσσερα μαθήματα χωρίς συντελεστές βαρύτητας και κατά 10% από το βαθμό του απολυτηρίου. Μόνο για την επόμενη χρονιά δεν θα ισχύσει αυτό.

        Περιορίζονται δραματικά οι δυνατότητες επιλογής. Οι μαθητές θα έχουν δικαίωμα να δηλώσουν σχολές μόνο από το επιστημονικό πεδίο της Ομάδας Προσανατολισμού που έχουν επιλέξει, ενώ έως τώρα επιλέγοντας και πέμπτο μάθημα από άλλο πεδίο μπορούσαν να δηλώσουν σχολές και από άλλο επιστημονικό πεδίο. Μειώνεται ο αριθμός των σχολών που έχουν τη δυνατότητα να δηλώσουν και αντικειμενικά αυξάνεται ο ανταγωνισμός.

        Δυσχερέστερη η απόκτηση του απολυτηρίου. Λιγότεροι μαθητές θα μπορούν να αποκτήσουν το απολυτήριο, αφού προστίθενται νέοι εξεταστικοί φραγμοί. Το 40% του βαθμού του απολυτηρίου θα προκύπτει από ξεχωριστές εξετάσεις στα τέσσερα εξάωρα μαθήματα των Πανελλαδικών.

        Επαναφορά της τράπεζας θεμάτων. Tα θέματα των εξετάσεων για το απολυτήριο θα ορίζονται, ανά ομάδα σχολείων (ανά δήμο) και θα βαθμολογούνται από καθηγητές άλλων σχολείων της ομάδας.  Στην εφαρμογή της τράπεζας θεμάτων το 2013-14 η αποτυχία των μαθητών στην περιοχή μας άγγιξε το ποσοστό του 30%! Αναπόφευκτα οι ενδοσχολικές εξετάσεις θα διενεργούνται υπό όρους Πανελλαδικών Εξετάσεων, που αποκλείουν τον εκπαιδευτικό της τάξης από την αποτίμηση της διδασκαλίας του με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, σε σχέση μάλιστα με τη μοναδικότητα και ιδιαίτερη φυσιογνωμία του κάθε εκπαιδευτικού περιβάλλοντος. Αλήθεια, είναι άσχετη προς το συγκεκριμένο μέτρο η απαίτηση του ΟΟΣΑ για αύξηση των εξετάσεων σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο;

        Η "συνεργασία" μεταξύ των ομάδων σχολείων και τα αποτελέσματα των μαθητών διευκολύνουν τη συγκρισιμότητα μεταξύ των σχολείων και θα χρησιμοποιηθούν σαν βασικό εργαλείο στην αξιολόγηση των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών.

        Η συγκρότηση τμημάτων O.Π. θα καταστεί δυσχερέστερη και θα προκύψουν περισσότερα ολιγομελή, αφού η θετική διασπάται στα δύο. Σε συνδυασμό με την υπουργική απόφαση για τον ελάχιστο απαιτούμενο αριθμό μαθητών για συγκρότηση τμημάτων Ομάδων Προσανατολισμού, θα αποβεί αναπόφευκτο το κλείσιμο τμημάτων και σχολείων που δεν θα μπορούν να συγκροτήσουν Ομάδες Προσανατολισμού. Τα πρώτα δείγματα του συγκεκριμένου μέτρου καταγράφηκαν τη φετινή χρονιά με κλείσιμο ολιγομελών τμημάτων σε γενικά Λύκεια.

        Εξοβελισμός της γενικής παιδείας.  Τα παιδιά π.χ.  δεν θα διδάσκονται πια την ιστορία του 20ου αιώνα. Ο Β ́ Παγκόσμιος πόλεμος, το Ολοκαύτωμα, η Αντίσταση στη ναζιστική κατοχή και σύγχρονα ιστορικά γεγονότα δεν θα διδάσκονται καθόλου στο Λύκειο, αφού καταργήθηκε η Ιστορία ως μάθημα γενικής παιδείας. Αφαιρείται από τα μαθήματα γενικής παιδείας η Στατιστική, αδιαμφισβήτητο εργαλείο κατανόησης και έρευνας κοινωνικών και οικονομικών φαινομένων. Τα παιδιά δεν θα διδάσκονται πια τη θεωρία της εξέλιξης που περιλαμβάνεται στη Βιολογία γενικής. Συγχωνεύονται τα μαθήματα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας, τα οποία θα συνεξετάζονται και είναι γενικής παιδείας. Αποτελεί, βέβαια, ζητούμενο το κατά πόσον είναι επιστημονικά συμβατή αυτή η επιλογή, από τη στιγμή που πρόκειται για δυο διακριτά επιστημονικά αντικείμενα. Η ύλη επεκτείνεται, αξίζει, όμως, να επισημανθεί ότι ως προς τη Λογοτεχνία είναι κυριολεκτικά αχανής, δεδομένου ότι δεν ορίζεται μέσα από το σχολικό εγχειρίδιο.  Προσανατολισμός, λοιπόν, στην πρόωρη ειδίκευση ή πιο σωστά στην προετοιμασία για τις εξετάσεις και μόνο με εξάωρα μαθήματα! Καταργήσεις και αλλαγές στα μαθήματα χωρίς καμιά συζήτηση.

        Αυξάνεται η ύλη των μαθημάτων προσανατολισμού δυσανάλογα με την αύξηση των ωρών. Η ύλη πολλών μαθημάτων είναι εκτενέστερη και από αυτήν των δεσμών ή από αυτήν του συστήματος Αρσένη. Ενδεικτικά, στα Μαθηματικά στη νέα ύλη ενσωματώθηκε και η ύλη των Μαθηματικών γενικής παιδείας και άλλο ένα κεφάλαιο, με τον υπουργό να δηλώνει προκλητικά «σε κάποια μαθήματα τριπλασιάζουμε τις ώρες διδασκαλίας αλλά δεν αυξήσαμε και την ύλη κατά 300%»!!!  Στην πραγματικότητα οι ώρες αθροιστικά από 7 γίνονται 6, ενώ η συνολική αντικατάσταση ή αναμόρφωση μαθημάτων γίνεται περισσότερο με κριτήρια εξεταστικά και οικονομικά (εξοικονόμηση υπάρχοντος εκπαιδευτικού δυναμικού) και λιγότερο με μορφωτικά. Στη Χημεία περιλαμβάνεται όλη η Χημεία του σχολείου, τη στιγμή που στις άλλες τάξεις υποβαθμίζεται και στο Γυμνάσιο  το μάθημα παραμένει μονόωρο. Ταυτόχρονα, η πρόταση αυτή θα επιφέρει αλλαγές στην Α΄ και Β΄ Λυκείου, στα μαθήματα και τη διδασκαλία τους, που θα ισχύσουν από το σχολικό έτος 2020-21, αλλά το υπουργείο δεν τις ανακοινώνει ακόμη.

        Επιλογή μαθημάτων όχι με μορφωτικά κριτήρια αλλά με βάση τη διαχείριση του προσωπικού και τις εξεταστικές ανάγκες.

        Οι αλλαγές αφορούν μόνο στο Γενικό Λύκειο και όχι στα ΕΠΑΛ. Οι εξετάσεις για απολυτήριο στα ΕΠΑΛ παραμένουν ως έχουν. Η διαπίστωση πως το απολυτήριο του Γενικού Λυκείου «θα αποκτήσει κύρος», αφού δεν θα είναι ενδοσχολικό, για διαγωνισμούς ΑΣΕΠ ή και για τον ιδιωτικό τομέα, αυτόματα υποβαθμίζει τη θέση των παιδιών των ΕΠΑΛ που θα το αποκτούν ενδοσχολικά. Ο υπουργός ξεκαθάρισε πως οι μαθητές των ΕΠΑΛ δεν θα έχουν πρόσβαση στα τμήματα χαμηλής ζήτησης με το απολυτήριο. Το απολυτήριο των ΕΠΑΛ δεν θα μπορεί να διασφαλίσει την εισαγωγή σε κάποιο τμήμα (ΤΕΠ) χωρίς πανελλαδικές εξετάσεις. Οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ θα προσανατολίζονται στα διετή προγράμματα που δημιουργούνται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση επιπέδου 5 (τα οποία παρέχουν βεβαιώσεις σπουδών και όχι πτυχία) και όσοι επιθυμούν να εισαχθούν σε κάποιο Τμήμα μιας Σχολής θα μπορούν μόνο μέσω πανελλαδικών εξετάσεων με μειωμένο ποσοστό μετά την ενοποίηση ΤΕΙ και ΑΕΙ.

        Νέα γιγάντωση των φροντιστηρίων και της παραπαιδείας. Ο Υπουργός Παιδείας, στην «υποσχετική» με την οποία συνόδευσε την εξαγγελία του νέου συστήματος εισαγωγής, έγραψε ότι το Νέο Λύκειο και το σύστημα πρόσβασης δεν θα κοστίζει πανάκριβα στις οικογένειες, τηρώντας την τακτική των προγενέστερων υπουργών που διαψεύστηκαν οικτρά. Όλες οι "μεταρρυθμίσεις" άφηναν άθικτο τον εξετασιοκεντρικό προσανατολισμό του Λυκείου και οι εξετάσεις στη Γ΄ Λυκείου μετατράπηκαν σε κορυφαία πράξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Όσο πρωταρχικός στόχος του Λυκείου δεν είναι να μάθει ο μαθητής αλλά να ξεπεράσει τους άλλους, μέσα από έναν άκρως ανταγωνιστικό διαγωνισμό, ούτε ο ελεύθερος χρόνος του θα αυξάνεται ούτε το φροντιστήριο θα ελαττώνεται.

        Ο χωρισμός των πανεπιστημιακών τμημάτων «σε χαμηλής και υψηλής ζήτησης», όχι μόνο αντίκειται στην όποια μορφωτική διάσταση αλλά υλοποιείται με αγοραίους όρους προσφοράς και ζήτησης. Ορατό είναι το ενδεχόμενο της κατάργησης Τμημάτων και επιστημονικών αντικειμένων.

     Οι Στόχοι που υπηρετούνται από την πρόταση του υπουργείου είναι:

    1. Συρρίκνωση του Γενικού Λυκείου και διαμόρφωση νέου διπλού δικτύου εντός του, αυτών που επιλέγουν Σχολές υψηλής ή χαμηλής ζήτησης. Τελικά, έτσι η κυβέρνηση επιδιώκει να υλοποιήσει τη στροφή του μεγαλύτερου ποσοστού των μαθητών σε μια τεχνική εκπαίδευση, που όλο και περισσότερο την υποβαθμίζουν σε κατάρτιση και μαθητεία και στα Διετή Προγράμματα Σπουδών που ιδρύονται στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα καθ΄ υπόδειξη της αγοράς. Έτσι ώστε να μεταχειριστεί τη νέα γενιά ως «καύσιμη ύλη», του νέου μοντέλου καπιταλιστικής ανάπτυξης που ευαγγελίζεται, με ανταγωνιστικότητα, χαμηλό εργατικό κόστος και χωρίς δικαιώματα.

    2. Διάσπαση του κλάδου μέσα κυρίως από τη διαμάχη για το ποια μαθήματα θα συγκαταλέγονται στα πανελλαδικώς εξεταζόμενα και τη διαμόρφωση μιας ακόμη κλίμακας από καθηγητές των Ο.Π.

    3. Μείωση  και καλύτερη διαχείριση του προσωπικού.

    Η Εκπαιδευτική μας πρόταση κινείται στον αντίποδα αυτής της λογικής. Διαμορφώνεται μέσα στους αγώνες του εκπαιδευτικού κινήματος στη βάση των μορφωτικών δικαιωμάτων της νέας γενιάς, των δικαιωμάτων των εκπαιδευτικών, των αναγκών της κοινωνίας και της χώρας και τις δυνατότητες της εποχής μας. Προφανώς και δεν αποδεχόμαστε το υπάρχον σύστημα. Άλλωστε το ίδιο το εκπαιδευτικό κίνημα, χρόνια τώρα, επισημαίνει τις παθογένειές του και διεκδικεί την αποσύνδεση του Λυκείου και κατ' επέκταση του σχολείου από τις πανελλαδικές εξετάσεις και προβάλλει τον στόχο της πραγματικά  ελεύθερης πρόσβασης, θέτοντας μια σειρά προϋποθέσεων με αλλαγές τόσο στο σχολείο όσο και στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και την αγορά εργασίας.

     Ενιαίο δωδεκάχρονο ποιοτικό, δημόσιο, δημοκρατικό  και δωρεάν σχολείο ευρύχωρο και ελκυστικό για όλα τα παιδιά. Ένα σχολείο των όλων και των ίσων, που θα χωρά όλη τη γνώση, όλα τα παιδιά, όλα τα μαθήματα, όλες τις ειδικότητες και όλους τους εκπαιδευτικούς.

    Ένα σχολείο που θα συνδέει οργανικά και δημιουργικά τη γενική με την τεχνολογική γνώση, τη θεωρία με την πράξη, τις εφαρμογές, την πραγματική ζωή και την κοινωνία, τις τέχνες και τον πολιτισμό. Ένα σχολείο που θα στοχεύει στη διαμόρφωση ανθρώπων με ισόρροπη σωματική, γνωστική, ηθική και καλλιτεχνική ανάπτυξη, που θα κατακτούν στέρεα ακαδημαϊκή και γενική μόρφωση για τη φύση, τον άνθρωπο, την κοινωνία, την παραγωγή και την εργασία. Ένα πολυτεχνικό σχολείο.

     Ένα σχολείο που θα προσεγγίζει τα ιδανικά της αλληλεγγύης, της συντροφικότητας, την υπέρβαση του ατομικισμού, του σεβασμού και της προστασίας της φύσης.

    Με ενιαία δημοκρατικά αναδιαμορφωμένα προγράμματα σπουδών και βιβλία απαλλαγμένα από μονομέρειες, φορμαλισμό, σχολαστικισμό, καθετί μεταφυσικό, ρατσιστικό, σεξιστικό, κ.λπ., που θα προκύπτουν από τις αρχές της ριζοσπαστικής προοδευτικής παιδαγωγικής επιστήμης και θα παίρνουν υπ’ όψη τη γνώμη και την εμπειρία των μαχόμενων εκπαιδευτικών.  Η μαθητεία, οι δεξιότητες, η επιχειρηματικότητα,  η απομνημόνευση,  η αποταμιευτική εκπαίδευση, η βαθμοθηρία, ο ανταγωνισμός, ο πόλεμος των προσόντων, η κατηγοριοποίηση μαθημάτων, τα μονόωρα μαθήματα, η κατήχηση, οι χορηγοί και οι εταιρείες  είναι  έννοιες ξένες με αυτό το σχολείο.  Ένα σχολείο που θα συμβάλλει στη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων και της αναπαραγωγής των εκμεταλλευτικών κοινωνικών σχέσεων.

     Ένα σχολείο που θα προάγει την ολόπλευρη γνώση, την κριτική σκέψη,  τον διάλογο, την ομαδική εργασία,  τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα και θα παράγει ολοκληρωμένες μαχόμενες προσωπικότητες. Με 2 ξένες γλώσσες και γνώση H/Y αποκλειστικά από το σχολείο.

    Ένα σχολείο που θα αφήνει ελεύθερο τον δάσκαλο να μεγαλουργήσει. Θα τον στηρίζει, θα τον αμείβει, θα τον επιμορφώνει, θα τον σέβεται, θα τον ενθαρρύνει, θα του επιτρέπει να αφιερωθεί αποκλειστικά στον παιδαγωγικό του ρόλο.

    Ένα σχολείο της πλήρους παιδαγωγικής ελευθερίας, της δημοκρατικής λειτουργίας χωρίς «αφεντικά», managers, μέντορες και αξιολογητές, της άρτιας υλικοτεχνικής υποδομής, της αντισταθμιστικής εκπαίδευσης για «τα παιδιά ενός κατώτερου θεού». Ένα σχολείο που θα απορρίψει τις εξετάσεις και όχι τους μαθητές του. Θα απαλλάξει την κοινωνία και την εκπαίδευση από τους παραλογισμούς του «φροντιστηρίου» και των «ιδιαιτέρων» και την ιδιωτική εκπαίδευση, μια που η μόρφωση αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα και πρώτιστο κοινωνικό αγαθό.

    Ένα τέτοιο άριστο σχολείο και όχι των «αρίστων» μπορεί να οδηγεί απρόσκοπτα τα παιδιά είτε απ’ ευθείας στην αγορά εργασίας είτε σε μια ενιαία, δημόσια ποιοτική και δωρεάν πανεπιστημιακή εκπαίδευση με γενναία και επαρκή χρηματοδότηση, υποδομές και φοιτητική μέριμνα με γερά και ενιαία πτυχία που θα προάγει και θα ερευνά την κοινωνικά ωφέλιμη γνώση.

    Σε όσους και σε όποια φάση της ζωής τους το επιθυμούν ή σε επαγγέλματα που δεν απαιτείται πανεπιστημιακή εκπαίδευση να υπάρχει η επιλογή φοίτησης σε υψηλού επιπέδου δημόσιες δωρεάν ενιαίες σχολές επαγγελματικής εκπαίδευσης ενταγμένες στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα με ανοικτή πάντοτε τη δυνατότητα αμφίδρομης κινητικότητας με τα ΑΕΙ.

    Εννοείται ότι μια τέτοια προοπτική προϋποθέτει, πρέπει να συνοδεύεται, να υπηρετείται και να αλληλοτροφοδοτείται από ριζοσπαστικές κοινωνικές τομές και ανατροπές, κατάργηση των μνημονίων, της επιτροπείας, του χρέους, της κυριαρχίας των οικονομικών ελίτ, οικονομική ανάπτυξη σε όφελος του λαού, εθνικοποίηση με εργατικό και κοινωνικό έλεγχο των τραπεζών, των επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας και κοινωνικής ωφέλειας, κοινωνικών κατακτήσεων (π.χ. αξιοπρεπείς αμοιβές, ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, μείωση του χρόνου εργασίας για όλα τα επαγγέλματα, χτύπημα της ανεργίας και της μετανάστευσης των παιδιών μας).

   Ο δάσκαλος που θα υποχρεωθεί να καταπνίξει τη σκέψη του, θα γίνει διπλά σκλάβος ή θα καταντήσει ένας ψυχικά ανάπηρος άνθρωπος, ανίκανος να μορφώσει άλλους.

Δημήτρης Γληνός